Wat is prikangst en hoe vaak komt het voor?
Prikangst of naaldvrees, het is er in vele soorten en gradaties. Van een vervelend en gespannen gevoel tot plotselinge paniek bij het zien van een naald. Sommige mensen kunnen niet meer helder denken, anderen gaan trillen of zweten, worden misselijk of gaan snel ademen. Andere klachten zijn een hoge hartslag, tintelingen of duizeligheid. Sommigen krijgen het gevoel flauw te vallen of de neiging om weg te vluchten. 'Even' doorbijten en snel prikken lukt dan niet.
Heb jij last van prikangst?
Dan ben je zeker niet de enige.
6 miljoen Nederlanders hebben last van prikangst.
Naar schatting 6 miljoen mensen, zo’n 35% van de Nederlanders, heeft last van prikangst. Dat weten we uit onderzoek van de Universiteit van Tilburg (1). Bijna 20% van de mensen in het onderzoek gaf aan dat zij zich vanwege hun prikangst niet durven laten vaccineren. Omgerekend zou dat in Nederland gaan om zo’n 1,2 miljoen mensen (2).
Prikangst is niet iets is waar mensen gemakkelijk over praten. En dat is jammer, want het is absoluut niet iets om je voor te schamen. Sterker nog, het is belangrijk om erover te praten en er iets aan te doen.
Waarom is het belangrijk om iets aan prikangst te doen?
Prikangst is in de eerste plaats heel vervelend, omdat het een hoop stress kan opleveren. Maar prikangst heeft bij sommige mensen ernstigere gevolgen, bijvoorbeeld omdat ze behandelingen door artsen of de tandarts uitstellen en vaccinaties vermijden (2).
Ook voor het bestrijden van de gevolgen van ziekten en virussen, bijvoorbeeld de druk op de zorg en intensive care units zoals nu bij de COVID-19 pandemie is het belangrijk dat mensen zich laten vaccineren.
Wat kan je eraan doen?
Als je opziet tegen het prikken is dat vervelend. Maar je kunt zelf verschillende dingen doen om minder tegen de prik op te zien.
Als je opziet tegen de prikpijn.
Volgens de Wereldgezondheids- organisatie is het verminderen van pijn tijdens het prikken een belangrijke manier om prikangst en de weerstand tegen vaccinatie te verminderen (3,4). Als advies tegen pijn bij het vaccineren staat in de RIVM COVID-19 vaccinatie richtlijn (5) dat je zelf je huid op de prikplaats kunt verdoven met lidocaïne/prilocaïne voordat je je laat prikken. Pleisters met deze verdovende stof zijn zonder recept online of bij je apotheek verkrijgbaar en moeten ten minste één uur voor de prik op de injectieplaats geplakt worden. Klik hier voor meer informatie. En voor het RIVM advies voor pijnvermindering bij vaccineren, klik hier.
Als je bang bent om flauw te vallen
De Universiteit van Tilburg ontwikkelde, met hulp van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek en Sanquin, een game-app tegen prikangst. Deze app meet tijdens het spelen van de game of er signalen van angst of flauwvallen zijn. Veranderingen in het gezicht van de speler, zoals bleek worden, worden via de selfiecamera geregistreerd. De game leert vervolgens de angstreactie te beheersen. Het idee is dat mensen de game downloaden en spelen vlak voor de prik, in de wachtkamer, om stress weg te nemen en flauwvallen te voorkomen. Klik hier voor meer informatie.
Als je prikangst of naaldenfobie verder gaat
Er bestaan verschillende behandelingen tegen prikangst of naaldenfobie. Voor meer informatie over professionele hulp en advies voor een therapie die bij jouw specifieke situatie past, kun je het beste contact opnemen met je huisarts.
Zo krijg je grip op je prikangst
- Praat over je angst met bekenden
- Vertel over je prikangst aan degene die je prikt
- Kijk weg als de naald in beeld komt
- Denk tijdens het prikken aan iets leuks of bedenk waarom het belangrijk is dat je de vaccinatie krijgt
- Ontspan. Adem rustig in door je neus en uit door je mond. Blijf focussen op je ademhaling
- Beloon jezelf na het prikken
Meer informatie
Bezoek je apotheker of huisarts als je meer vragen hebt over het vaccineren, bijvoorbeeld over de vaccins, pijnbestrijding of andere vragen die met vaccineren te maken hebben.
Deze website kwam tot stand met medewerking van dr. E. Huis in ’t Veld (werkzaam bij de Universiteit van Tilburg en Sanquin Bloedvoorziening).
Referenties
- Artikel: https://www.tilburguniversity.edu/nl/campus/ondernemerschap/nieuws/app-tegen-vaccinatie-angst-klaar
- McLenon J, Rogers MAM. The fear of needles: A systematic review and meta-analysis. J Adv Nurs. 2019 Jan;75(1):30-42. doi:10.1111/jan.13818. (Epub 2018 Sep 11. PMID: 30109720)
- Reducing pain at the time of vaccination: WHO position paper, September 2015, 39, 2015, 90, 505-516 https://www.who.int/wer/2015/wer9039.pdf?ua=1
- Report to SAGE on reducing pain and distress at the time of vaccination [Internet]. Geneva: SAGE Technical Consultation Group on Reducing Pain and Distress at the Time of Vaccination; 2015 [updated 2015 Mar 31; cited 2015 May 19]. Available from: http://www.who.int/immunization/sage/meetings/2015/april/1_SAGE_latest_pain_guidelines_March_24_Final.pdf?ua=1; accessed August 2015
- COVID-19-vaccinatie Uitvoeringsrichtlijn. Professionele standaard voor COVID-19-vaccinatie 2021. Zie 6.3 aandacht voor pijnvermindering bij vaccineren https://lci.rivm.nl/richtlijnen/covid-19-vaccinatie#6-vaccinatietechniek
